Ngày 21/6/2019, tại Hà Nội, Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam, Hiệp hội Gỗ và lâm sản Bình Định, Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh, Hiệp hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương và Tổ chức Forest Trends phối hợp tổ chức hội thảo “Tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đối với ngành gỗ Việt: chuyển dịch đầu tư nước ngoài, cơ hội và rủi ro trong xuất nhập khẩu”.
Tận dụng cơ hội
Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), có 49 dự án FDI mới đầu tư vào ngành gỗ trong 5 tháng đầu năm 2019, tương đương với 73% tổng số dự án năm 2018; quy mô vốn FDI của 5 tháng đầu 2019 lớn hơn 1,2 lần tổng số vốn đầu tư FDI vào ngành trong cả năm 2018. Trong số quốc gia đầu tư, Trung Quốc đứng đầu bảng, với 21 dự án, tương đương 43% tổng số dự án FDI đầu tư vào ngành gỗ. Quy mô các dự án đầu tư mới nhỏ, trung bình khoảng trên dưới 2 triệu USD/dự án.
Tại hội thảo, ông Tô Xuân Phúc - chuyên gia phân tích chính sách thuộc Tổ chức Forest Trends cho biết, Việt Nam là một trong các quốc gia hưởng lợi lớn từ cuộc chiến Mỹ - Trung. Lợi ích của Việt Nam được tạo ra thông qua các mặt hàng gỗ xuất vào Mỹ (chủ yếu) và Trung Quốc, nhằm lấp các lỗ hổng hàng hóa xuất nhập khẩu giữa 2 cường quốc hình thành bởi cuộc chiến này.
"Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng gỗ từ Việt Nam sang Mỹ tăng rất nhanh, kể từ nửa cuối năm 2018, khi mức thuế áp dụng cho các mặt hàng gỗ được Trung Quốc xuất khẩu vào Mỹ và chiều ngược lại bắt đầu leo thang. Cuộc chiến này chưa có dấu hiệu dừng lại" - ông Phúc nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, với các sản phẩm xuất khẩu vào Mỹ chủ yếu là nhóm mặt hàng đồ gỗ (HS 94) có giá trị gia tăng cao, ngành chế biến gỗ xuất khẩu của Việt Nam có cơ hội chuyển đổi cơ cấu sản phẩm xuất khẩu, đẩy tỷ trọng xuất khẩu nhóm các mặt hàng có giá trị gia tăng cao, giảm tỷ trọng của các mặt hàng nguyên liệu gỗ.
Đặc biệt, ngành gỗ của Việt Nam không chỉ hưởng lợi thông qua việc mở rộng các đơn hàng mới, đặc biệt từ Mỹ mà còn qua việc mở rộng thu hút nguồn vốn đầu tư FDI vào ngành... Với các lợi thế nhân công giá rẻ và thuận tiện về giao thông và hệ thống cơ sở hạ tầng, đặc biệt tiếp cận với các hệ thống cảng nước sâu, Việt Nam đã trở thành điểm đến mới cho các dự án đầu tư vào ngành gỗ, với các đầu tư chủ yếu từ nguồn vốn của Trung Quốc và từ các quốc gia khác có hoạt động sản xuất tại quốc gia này.
Không để làm giả xuất xứ mặt hàng gỗ
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cũng chỉ ra, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung làm phát sinh một số rủi ro mới trong đầu tư và trong cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu. Các dự án đầu tư FDI, đặc biệt là các dự án có nguồn vốn từ Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam trong thời gian vừa qua có thể là chiến lược của các công ty của Trung Quốc trong việc né thuế xuất khẩu vào thị trường Mỹ. Các dự án đầu tư FDI từ Trung Quốc vào Việt Nam vừa qua có quy mô vốn nhỏ, điều này có thể là chỉ số về chiến lược né thuế của các công ty này. Nếu điều này đúng đây sẽ là rủi ro lớn cho ngành gỗ Việt Nam vì có liên quan đến gian lận thương mại.
Ngoài ra, đã có một số tín hiệu cho thấy nguồn vốn FDI từ Trung Quốc vào ngành gỗ Việt Nam được mở rộng thông qua các kênh như mở rộng quy mô sản xuất tại Việt Nam, hoặc thông qua các hoạt động mua bán, sát nhập doanh nghiệp Việt, hoặc qua hình thức thuê các công ty Việt Nam gia công chế biến, với các mặt hàng gỗ được sản xuất từ các dự án này được gắn mác sản phẩm từ Việt Nam trước khi xuất khẩu vào thị trường Mỹ.
Cùng với đó, rủi ro trong các mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam vào Mỹ được hình thành khi các sản phẩm từ Trung Quốc được nhập khẩu vào Việt Nam, qua sơ chế, hoặc không sơ chế, sau đó lấy chứng nhận xuất xứ từ Việt Nam để xuất vào Mỹ nhằm né thuế...
Tại hội thảo, các đại biểu cho rằng, việc giảm thiểu rủi ro về gian lận thương mại, lợi dụng xuất xứ hàng hóa của Việt Nam trong xuất khẩu đang là vấn đề cấp bách cần giải quyết của ngành gỗ.
Theo bà Trần Thị Thu Hương - Giám đốc Trung tâm Xác nhận chứng từ thương mại, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), để nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm xuất khẩu sang Hoa Kỳ, DN cần phải nắm vững những quy định cần thiết và đáp ứng đủ điều kiện về xuất xứ hàng hóa. Nếu DN không nắm vững những điều kiện này thì sẽ là hiểm họa đối với họ. Khi Hoa Kỳ phát hiện DN nào gian lận về xuất xứ hàng hóa thì hàng hóa đó sẽ bị chặn lại và những DN khác có thể sẽ bị ảnh hưởng theo.
Hiện nay, VCCI đã chỉ đạo và phối hợp chặt chẽ với các đơn vị cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) trong cả nước tăng cường kiểm tra, kiểm soát và từng đơn vị cấp C/O cũng phải chú trọng công tác kiểm tra, giám sát tại doanh nghiệp về nhà xưởng, máy móc, năng lực sản xuất..." - bà Hương cho biết.
Nhằm tránh các rủi ro trong thương mạị, ông Tô Xuân Phúc cũng cho hay, các cơ quan quản lý cần đánh giá tổng thể các loại hình rủi ro trong các dự án đầu tư FDI cũng như các sản phẩm xuất khẩu. Từ đó phối hợp với hiệp hội gỗ rà soát toàn bộ các dòng sản phẩm xuất khẩu từ Việt Nam vào Mỹ có tính biến động lớn. Đồng thời, cần rà soát toàn bộ các dòng sản phẩm có biến động lớn nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam. Việc so sánh giữa các dòng sản phẩm có độ biến động lớn trong xuất khẩu từ Việt Nam vào Mỹ và trong nhập khẩu từ Trung Quốc và Việt Nam có thể giúp xác định được các rủi ro về gian lận thương mại...
Nguồn: http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/kinh-doanh/2019-06-21/nganh-go-xac-dinh-giam-thieu-rui-ro-tu-cuoc-chien-my-trung-72960.aspx